Ο έρωτας είναι προπάντων επαλήθευση της μοναξιάς μας

 

Ο έρωτας μπορεί να σε στείλει στα ουράνια, αλλά και στα τάρταρα, είναι δηλαδή αναγεννητικός, αλλά και ματαιωτικός ταυτόχρονα. Μπορεί να πάρει τόσες μορφές, όσες και είναι και οι εκφάνσεις της ζωής. Μπορεί να μείνει ανεκπλήρωτος, να γιγαντωθεί ή και να ξεχαστεί ως φλόγα που έσβησε. Μπορεί να είναι στιγμιαίος, αλλά και διαρκής, μπορεί να μας κάνει γενναίους, αλλά και δειλούς, μπορεί να αναδείξει την καλύτερη ή και τη χειρότερη πλευρά του εαυτού μας.

Το μόνο σίγουρο είναι πως η ζωή κινείται διαρκώς από την δύναμή του και δίχως αυτόν θα ήταν υπαρξιακά κενή. Ο έρωτας είναι μια χοάνη αντιθέσεων που δημιουργούν μια αέναη κίνηση προς τα μπρος. Παραμένει επομένως ζωντανός όσο θρέφεται από τη διαρκή ορμή της αλλαγής που φέρει μέσα του.  Η αλλαγή είναι το μυστικό για να μην πεθάνει ο έρωτας και η αλλαγή θέλει δύο ανεξάρτητους συντρόφους, που ο ένας θα σέβεται και θα διαφυλάττει την αυτονομία του άλλου.

Ο έρωτας στις μέρες μας όμως συνήθως απλά ακολουθεί τις επιταγές της αγοράς, δηλαδή της ροπής προς την κατανάλωση που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο. Η καταναλωτική συνείδηση του ανθρώπου έχει καταφέρει ούτως ή άλλως να σαρώσει και να εγκολπώσει πολλές από τις ενδοψυχικές του διεργασίες και να εγκιβωτισθεί μέσα της ο ρυθμός των διαπροσωπικών σχέσεων.

Από τη μία επομένως οι κοινωνικές συμβάσεις κι από την άλλη η εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων μορφοποιήσαν τον έρωτα έξω από τις ανθρώπινες του διεργασίες, του αφαιρέσαν δηλαδή τις συγκινησιακές εκείνες ταυτίσεις που εξελισσόταν στο εσωτερικό γίγνεσθαι της ανθρώπινης συνείδησης.

Η αποπροσωποποίηση του έρωτα είναι κατά κάποιο τρόπο το σύμβολο της εποχής μας,  όμως οι εκφάνσεις του έρωτα δια μέσου της εμπορευματοποίησης υποτάσσουν το πρόσωπο στις επιταγές της «αγοράς» και το υποβαθμίζουν στην κοινοτυπία της.  

Αυτή η εργαλειοποίηση του έρωτα τον μετατρέπει σε προϊόν που όσο περισσότερο καταναλώνεται τόσο δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ευφορίας - και λέω ψευδαίσθηση διότι η ευφορία κρύβεται στην «παραγωγή» του έρωτα κι όχι στην κατανάλωσή του.

Είναι βέβαια γεγονός πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μια ροπή προς την ευκολία της κατανάλωσης και παρότι ζούμε στην εποχή της απομάγευσης, επιθυμεί να γίνονται όλα με έναν μαγικό τρόπο. Παύει δηλαδή ο άνθρωπος να αντιλαμβάνεται το μέγεθος των πραγμάτων και τα αξιώνει μόνο μέσα από την ανάγκη του να καταναλώνει προϊόντα, σχέσεις και ανθρώπους. Μια ακόρεστη ανάγκη που αποξενώνει τον άνθρωπο από τις σχέσεις του και τον απογυμνώνει από τις συναισθηματικές του συνδέσεις με τους άλλους. Ο άλλος γίνεται απλά εκείνος που θα ικανοποιήσει την επιθυμία και την ανάγκη για αγάπη, αποδοχή, πληρότητα, γίνεται δηλαδή ένα αντικείμενο προς εκμετάλλευση.  

Ο έρωτας όμως γεννιέται στο σταυροδρόμι των προσωπικών μας επιδιώξεων για αλλαγές, μας βρίσκει εκεί που μεγαλώνει η εσωτερική ανάγκη να αλλάξουμε φάση ζωής και να ορίσουμε διαφορετικά τα νοήματα της. Ας πούμε για πρώτη φορά στη ζωή του ανθρώπου -εκεί κάπου κοντά στην εφηβεία- ο έρωτας φαντάζει ως το μαγικό εισιτήριο για τον κόσμο των ενηλίκων, εκεί όπου φαντάζεται ο έφηβος πως θα «διοικεί» τον εαυτό του δίχως περιορισμούς και απαγορεύσεις. Γι’ αυτό και είναι τόσο ισχυρά τα συναισθήματα που έχουν οι ερωτευμένοι, επειδή συνδέονται με την πορεία προς την ολοκλήρωση και την αυτοπραγμάτωση.

Και κάπου εκεί έρχεται η σύγχυση των νοημάτων του, γιατί η παγίδα του έρωτα είναι πως δημιουργεί την εντύπωση πως ο «άλλος» θα σου δίνει αυτό που σου λείπει στην πορεία προς την αυτοσυνειδησία και την αυτοποίηση. Αυτός είναι κι ο λόγος που οι περισσότερες ερωτικές σχέσεις καταλήγουν σε σχέσεις οργής ή  δυσλειτουργούν, αναπαράγοντας μοτίβα σχέσεων που κουβαλούν οι σύντροφοι από το παρελθόν τους.

Χρειάζεται επομένως να κατανοούμε πως ο έρωτας λειτουργεί σαν μια υπενθύμιση όσων διαρκώς αναζητούμε στον εαυτό μας κι όσων αλλαγών έχουμε χρέος να κάνουμε στο διάβα της ζωής μας. Έρχεται δηλαδή να μας ανοίξει τα μάτια στην αλήθεια του εαυτού και των σχέσεων κι όχι να μας καθηλώσει στην υποκειμενικότητα των επιθυμιών μας. Είναι η ευκαιρία να δούμε τον εαυτό και τον κόσμο αλλιώς κι ως εκ τούτου αφού τον συναντήσουμε χρειάζεται να τον υπερβούμε, διότι μέσα από την υπέρβαση του έρωτα θα συναντήσουμε ατόφιο τον εαυτό μας και θα του επιτρέψουμε να εξελιχθεί μέσα από τη συνάντηση με τον άλλο.

Ο έρωτας έχει μέσα του τη δύναμη της ζωής και συστατικά της ύπαρξής μας. Είναι η προσωποποίηση της εσωτερικής πάλης των αντιθέτων που συνθέτουν το ανάγλυφο ψηφιδωτό του ανθρώπινου ψυχισμού. Ο έρωτας μέσα από την υποταγή του εγώ στον άλλο υποδεικνύει την τρωτότητα του ανθρώπου και επαληθεύει την μοναξιά του, δηλαδή το χρέος να πορευτεί με αυτοσυνειδησία προς την αυτοπραγμάτωση. Όπως λέει κι ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος

Νὰ σοῦ γλείψω τὰ χέρια, νὰ σοῦ γλείψω τὰ πόδια –

ἡ ἀγάπη κερδίζεται μὲ τὴν ὑποταγή.

Δὲν ξέρω πῶς ἀντιλαμβάνεσαι ἐσὺ τὸν ἔρωτα.

Δὲν εἶναι μόνο μούσκεμα χειλιῶν,

φυτέματα ἀγκαλιασμάτων στὶς μασχάλες,

συσκότιση παραπόνου,

παρηγοριὰ σπασμῶν.

Εἶναι προπάντων ἐπαλήθευση τῆς μοναξιᾶς μας,

ὅταν ἐπιχειροῦμε νὰ κουρνιάσουμε σὲ δυσκολοκατάχτητο κορμί.

 

Η πλάνη του έρωτα

Ο έρωτας έχει μια ελλειπτική τροχιά, όπως ο πλανήτης μας, πλανάτε σε μια τροχιά έλλειψης και συνεχούς ροής η οποία δημιουργεί τη βαρύτητα, τη έλξη δηλαδή προς το γήινο επίπεδο και σε μεταφορά την γείωση στο θάνατο ως υπαρξιακό δεδομένο της ζωής. Ο έρωτας δηλαδή παλεύει με τον θάνατο, είναι το αναγεννησιακό μας ελιξίριο γι’ αυτό και δημιουργεί την πλάνη της αιωνιότητας. Είναι μια πλάνη ο έρωτας, είναι η μοίρα μας, η μοίρα της επιθυμίας που όπως λέει ο Καραγάτσης σκοτώνει το αντικείμενό της, ώστε αυτή να διαιωνιστεί. Και ποτέ δεν είσαι έτοιμος για αυτόν διότι πάντα θα σε βρίσκει απροετοίμαστο, πάντα θα σε αιφνιδιάζει, διότι κυοφορεί μέσα του την ανάγκη για αλλαγή. Ο έρωτας ενέχει ένα αιφνιδιασμό τον οποίο δεν μπορούμε να διαχειριστούμε και πάντα είναι κατανοήσιμος στο βαθμό και στο μέγεθος που το αντέχουμε και το μπορούμε να τον κατανοήσουμε.

Εν τέλει ο έρωτας μας φέρνει ενώπιον της ικανότητάς μας να προσαρμοζόμαστε, να κατανοούμε το καινούργιο, να επεξεργαζόμαστε τις ήττες και το άγχος της επιλογής και διαρκώς μας σπρώχνει να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας μέσα από την κατανόηση του άλλου.

Κι επειδή ο έρωτας ενέχει αυτή την ανακυκλική διάσταση μεταξύ ανύψωσης και πτώσης, η ματαίωση που προκαλεί οδηγεί μεν σε μια εσωτερική κατάρρευση, που αν της δώσουμε νόημα μπορεί να μετατραπεί σε γνώση.

Και η γνώση δεν είναι παρά πως ερωτεύσιμες είναι μόνο οι ελεύθερες ψυχές κι όχι εκείνες που αναζητούν να αγαπηθούν από ανάγκη.