Σύγχρονος άντρας: Κύκλωπας ή Οδυσσέας;

Κάθε καλοκαίρι είναι γεμάτο από πολλές μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις μεταξύ αυτών και πολλών παραστάσεων αρχαίων κωμωδιών και τραγωδιών. Τα έργα αυτά ενώ γράφτηκαν τόσο παλιά εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να προκαλούν τεράστιο ενδιαφέρον. Οι λόγοι γνωστοί και δεν θα αναφερθώ εδώ σε αυτούς. Θα αξιοποιήσω αυτό το ενδιαφέρον όμως και μέσα από μια συγκεκριμένη σατυρική κωμωδία θα προσπαθήσω να αναλύσω τα μεγάλα υπαρξιακά διακυβέυματα που αφορούν την συγκρότηση της αντρικής ταυτότητας μέσα από τ έργο του Ευριπίδη "Κύκλωψ".
    Ένα έργο που μιλάει, μεταξύ άλλων, με εμβρίθεια για το ρόλο του άντρα με επίκαιρους συμβολισμούς για την πραγματικότητα του σύγχρονου άντρα. Η ιστορία είναι η εξής, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του εθνικού θεάτρου: «ο Κύκλωψ του Ευριπίδη πραγματεύεται από μια άλλη οπτική γωνία τις περιπέτειες του Οδυσσέα στο νησί του κύκλωπα Πολύφημου. Όταν ο Οδυσσέας, ο πολυμήχανος και επινοητικός ήρωας της Οδύσσειας, καταφτάνει στο νησί του Κύκλωπα για να βρει προμήθειες ώστε να συνεχίσει το ταξίδι του προς την Ιθάκη, θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια κοινωνία που βασίζεται σε πρωτόγονα ένστικτα.  Μια ιστορία γεμάτη κωμικά στοιχεία με τον χορό των σατύρων να δίνει τον τόνο όπου η ανθρώπινη ευφυΐα, η ευστροφία και η επινοητικότητα κατατροπώνουν την κτηνώδη δύναμη και τη στυγνή βία».
    Στην ευρυπίδεια θεώρηση της ιστορίας του Ομήρου, έρχονται αντιμέτωποι δύο κόσμοι, ο κατά φύσιν κόσμος που καθοδηγείται από τα έντστικτα και την μοίρα και αντιπροσωπεύει ο Κύκλωπας και την πολιτισμένη, ανθρώπινη διάσταση που αντιπροσωπεύει ο Οδυσσέας. Με μια μεταφορική όμως έννοια ο Κύκλωπας Πολύφημος συμβολίζει μια κεντρική (δημοφιλή) ιδιότητα του εαυτού μας που ενστικτωδώς (ασυνείδητα) έχουμε θρέψει και γιγαντώσει τόσο πολύ, ώστε εκεί να στηρίζουμε όλοι μας την ύπαρξη, σε βάρος άλλων πτυχών της προσωπικότητάς μας. Κάτι δηλαδή σαν τον άντρα της σύγχρονης εποχής. Ο οποίος διαχρονικά λειτουργεί “κυκλωπικά”, μονόφθαλμα, στραμμένος μονοσήμαντα στον ρόλο του ως επαγγελματίας και κουβαλητής. Ρόλος που στην εποχή μας κινείται γύρω από την επαγγελματική, επιστημονική, κοινωνική και οικονομική επιτυχία. Ένας ρόλος στον οποίο ο άντρας επενδύει όλη την ενέργεια και τα συναισθήματα του.  Ατονίζοντας έτσι άλλες του πλευρές εξίσου σημαντικές για την ψυχοκοινωνική του επιβίωση, όπως το να σχετίζεται και να συνδέεται συναισθηματικά, να εκφράζει τα συναισθήματά του, να μοιράζεται. Οι μεγάλες κοινωνικές ανατροπές στην κατανομή των δύο φύλων στην κοινωνία και την εργασία, έφερε τον άντρα μπροστά στην συναισθηματική του γύμνια. Σήμερα που δεν μπορεί να αντλήσει τόση ικανοποίηση μόνο μέσα από τον ρόλο του πετυχημένου, που ο θρόνος του δυνατού δεν είναι αρκετός, φάνηκε η αδυναμία του σε όλα αυτά τα κομμάτια του ψυχισμού που απαιτούν εγγύτητα και μοίρασμα.
    Από που θα πιαστεί ο σημερινός άντρας προκειμένου να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά του. Ο ευρυπίδης μας δίνει μια λύση, μέσα από την εικόνα του τυφλωμένου γίγαντα. Ο οποίος διά μέσου του πόνου αγγίζει την ανθρώπινή του πλευρά. Και ενώ παρουσιάζεται ως κτήνος – απαλλαγμένο από κάθε είδους συναίσθημα, κλειστός και αφημένος στην μοίρα του – τον παρακολουθούμε να θρηνεί, να εκφράζει συναισθήματα, να ζητά βοήθεια και να συνειδητοποιεί την ήττα του. Χρειάστηκε να τυφλωθεί για να βρει το φως του. Όπως ακριβώς χρειάζεται ο σημερινός άντρας να δει την αδυναμία του όταν βρίσκεται έξω από το πεδίο των μαχών για προσωπική και επαγγελματική καταξίωση. Όπως επίσης χρειάζεται να αποδεχτεί την ήττα του και να σταματήσει να συμπεριφέρεται αλαζονικά ως οιωνεί νικητής και να φωτίσει τις εσωτερικές του ευαισθησίες.
    Ο Ευρυπίδης μας δίνει και την άλλη όψη. Ο νικητής Οδυσσέας που εκφράζει την συνειδητή μας πλευρά, αντιμετωπίζει την νίκη του αλαζονικά και υπεροπτικά. Αυτό μας δείχνει πως δεν φτάνει να παλέψουμε με το “κτήνος” που έχουμε μέσας μας. Χρειάζεται να συμφιλιωθούμε με αυτή την πλευρά μας και να γίνουμε εμείς ο οδηγός της. Να χρησιμοποιήσουμε την ενέργεια των ενστίκτων μας δίχως να την αφήσουμε να μας καθυποτάξει. Να την αγαπήσουμε και να την αξιοποιήσουμε δίχως να χρειαστεί να την καταστρέψουμε. Να την τυφλώσουμε –για να μας χρειάζεται ως οδηγό- αλλά να μην την σκοτώσουμε. Να είμαστε και δυνατοί και ευαίσθητοι συνάμα.
    Οι δύο κόσμοι που συνυπάρχουν στον σύγχρονο άντρα, αυτός του ισχυρού και  πετυχημένου και του συναισθηματικού και ευαίσθητου είναι ακόμη σε μεγάλη αντιπαλότητα. Η σύνθεση τους ξεκίνησε πολύ πρόσφατα κι ακόμη δημιουργεί ασάφειες και κενά στην ταυτότητά του. Όλους τους φόβους που εκπροσωπεί το “κτήνος” μέσα μας, δηλαδή τις επιθυμίες μας για φήμη, επιτυχία και ευζωία, καλείται ο σημερινός άντρας να τους δει κατάματα. Και δίχως να χάσει την επιθυμία του να είναι άξιος και να τα καταφέρνει, να μπορέσει να δει μέσα του, να λογαριάσει τα συναισθήματά του και των άλλων, να σταματήσει να λειτουργεί αλαζονικά και να μάθει να μοιράζεται.
    Ο άντρας κουβαλάει πολλά σκοτεινά κομμάτια μέσα του και πολύ οργή. Έχει ανάγκη να δείχνει πόσο άντρας είναι. Έχει όμως κι απόλυτη ανάγκη συντροφικότητας και μοιράσματος. Ποιος θα νικήσει; ο κόσμος του Κύκλωπα ή ο κόσμος του Οδυσσέα. Μα κανείς είναι η απάντηση. Και οι δύο κόσμοι κουβαλούν την δική τους αλήθεια και το μόνο που χρειάζεται να καταφέρει ο άντρας είναι να μην τους βάζει απέναντι, σε στρατόπεδα έτοιμα για πόλεμο. Αλλά να καταφέρει να συνθέσει αυτούς τους δύο κόσμους, την φύση του με τα συναισθήματά του.
    Ο σύγχρονος άντρας, Κύκλωπας κι Οδυσσέας μαζί, πορεύεται σε μια νέα κατάσταση. Η αρχετυπική μορφή του “γίγαντα” άντρα μεταλλάσσεται. Ο σύγχρονος άντρας κοιτά μέσα του κι αποδέχεται την ευαίσθητή του πλευρά, αφουγκράζεται τα συναισθήματά του και μαθαίνει να λειτουργεί και με αυτά. Ο σύγχρονος άντρας δεν χρειάζεται να φωνάζει, να θυμώνει, να κερδίζει πάντα, να τρέχει προς την επιτυχία με όποιο κόστος. Ο άντρας σήμερα πολεμιστής και σύντροφος μαζί αναζητά την νέα του ταυτότητα και τον ρόλο του μέσα στην οικογένεια…