Παιδικές αταξίες

Οι άνθρωποι μπαίνουν στο γονεϊκό ρόλο με πολλή χαρά και προσμονή, χωρίς όμως να μπορούν να προβλέψουν τις δυσκολίες που έχει το μεγάλωμα ενός παιδιού. Από τη στιγμή, εντούτοις, που ένας άνθρωπος αποφασίζει να φέρει στη ζωή τα παιδιά του, έχει ευθύνη, ως την ενηλικίωσή τους, να καλύψει όχι μόνο τις βασικές τους ανάγκες για τροφή, στέγη, ασφάλεια, προστασία και εκπαίδευση, αλλά και να τα μεγαλώσει δίνοντας τους τα εφόδια να αυτονομηθούν. Ο γονεϊκός ρόλος είναι ένας δρόμος χωρίς επιστροφή που αλλάζει τις ισορροπίες του ζευγαριού και την καθημερινότητα του. Σε αυτή τη νέα καθημερινότητα δεν χωρά ούτε η ανευθυνότητα ούτε η υπερπροστασία, αλλά το μέτρο.

Μεταξύ γονέων και παιδιών αναπτύσσεται μια στενή σχέση, η οποία με το πέρασμα των χρόνων φορτώνεται από ποικίλα  συναισθήματα, προσδοκίες και επιθυμίες. Στο πλαίσιο αυτό, ένας συνηθισμένος κίνδυνος, είναι να ταυτιστεί κανείς με το παιδί του και να θεωρήσει δεδομένο πως το γνωρίζει. Το λάθος βέβαια είναι ότι το παιδί δεν το γνωρίζουμε επειδή είναι παιδί μας, αλλά χρειάζεται πολύς κόπος και χρόνος για να το μάθουμε και, ταυτόχρονα, να του επιτρέψουμε να μάθει από εμάς. Γονείς, δηλαδή, και παιδιά είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι που πρέπει να συναντηθούν.

Ειδικότερα, χρειάζεται να δούμε τα παιδιά έξω από τις δικές μας προσδοκίες και επιθυμίες, ώστε να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν τις δικές τους. Καθότι η ταύτιση πολλές φορές πνίγει τα παιδιά, εκείνα μην έχοντας άλλους τρόπους αντίδρασης, επικοινωνούν κάνοντας… αταξίες. Είναι, συγκεκριμένα, φορές που το αγγελούδι σου, αυτό για το οποίο έχεις κάνει τα πάντα, σου ανατρέπει όλα τα δεδομένα και σε κάνει να τρέχεις και να αναρωτιέσαι… τι λάθος έχω κάνει(!). Όπως ας πούμε στο παράδειγμα της Χριστίνας που ένα πρωινό ενώ κάθεται ανέμελη στο σπίτι, δέχεται ένα τηλεφώνημα από τη δασκάλα του γιου της, του Γιάννη, η οποία σε έντονο ύφος της λέει: «Ο Γιάννης σήμερα ξέσπασε με πολύ θυμό σε ένα συμμαθητή του κι όταν προσπάθησα να τον συνετίσω τα έβαλε και μαζί μου φωνάζοντας και απειλώντας». Η Χριστίνα τότε νιώθει θυμό, απογοήτευση, ντροπή και δεν ξέρει τι να κάνει.

Οι αρνητικές, βέβαια, αντιδράσεις των παιδιών δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο. Πολλοί γονείς έχουν βρεθεί στην άβολη θέση της Χριστίνας, να απολογούνται στο δάσκαλο, στο διευθυντή, σε άλλους γονείς, κλπ. Αυτό τους κάνει να είναι επικριτικοί με τα παιδιά τους και να εμποδίζουν ακόμη περισσότερο την επικοινωνία. Εστιάζοντας, ωστόσο, σε αυτή καθαυτή την «αταξία» και προσπαθώντας να «συμμορφώσουν» το παιδί τους, δυσκολεύονται να διακρίνουν τις αιτίες που το οδήγησαν σε εκείνη.

Γιατί λοιπόν ένα παιδί διαταράσσει την τάξη; Τι θέλει να επικοινωνήσει;

 Συνήθως τα παιδιά αντιδρούν προσπαθώντας να ταρακουνήσουν το οικογενειακό σύστημα, καλώντας μας με τις αρνητικές τους συμπεριφορές, να τα γνωρίσουμε και να ασχοληθούμε μαζί τους. Πιο συγκεκριμένα, μας ζητούν ουσιαστικό χρόνο και επικοινωνία με νόημα. Με τις πράξεις τους και, πολύ περισσότερο, με τις αταξίες τους πάντα κάτι λένε, καθώς είναι ο πιο προσφιλής σ’ αυτά τρόπος να δείξουν ό,τι δεν μπορούν να εκφράσουν με λόγια.

Ασφαλώς, όταν ένα παιδί έχει μάθει να εκφράζεται με αρνητικές συμπεριφορές οι γονείς του πρέπει να επέμβουν, προκειμένου να το βοηθήσουν να μην έχει ανάγκη την έκφραση με αυτόν τον τρόπο. Για να το πετύχουν, πρέπει να ενισχύσουν το παιδί τους στον άξονα της απόκτησης και ενίσχυσης κοινωνικών δεξιοτήτων, στη σωστή έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων του και στο σεβασμό των ορίων. Πρέπει να είναι σε θέση να το οριοθετούν με σταθερό και ήπιο τρόπο, εξηγώντας του πως αυτό που κάνει δεν είναι αποδεκτό, ούτως ώστε είτε μέσω του διαλόγου, είτε μέσω κάποιων συμβολικών συνεπειών να το εκπαιδεύσουν να βρίσκει τους λεγόμενους… θετικούς τρόπους επικοινωνίας. Στις περιπτώσεις όπου οι γονείς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις αποτελεσματικά, χρειάζεται κάτι παραπάνω από αυτό, ίσως και τη βοήθεια ειδικού. Η βοήθεια αυτή εστιάζεται κυρίως στους γονείς και ειδικότερα στο πως εκείνοι θα κατανοήσουν και θα μετασχηματίσουν τις αρνητικές συμπεριφορές. Δευτερευόντως, βέβαια, στο παιδί, το οποίο  μέσα από παιχνίδια ρόλων εκπαιδεύεται στον έλεγχο των πράξεων του και στη σωστή διαχείριση και έκφραση των συναισθημάτων του.

Οι γονείς, εν κατακλείδι, χρειάζεται να κατανοήσουν το κρυμμένο νόημα – το μήνυμα – της αρνητικής συμπεριφοράς και να επανεξετάσουν το γονεϊκό τους ρόλο και τη συντροφική τους σχέση, ενώ οι αταξίες των παιδιών μπορούν να λειτουργήσουν και ως ένα μέσο πίεσης, ένα σημείο αφετηρίας προσωπικών και οικογενειακών αλλαγών. Ένας καλός οδηγός – βοηθός για να αξιοποιήσουν τις δύσκολες εμπειρίες και να κατανοήσουν το παιδί τους είναι να ανατρέξουν στο δικό τους εσωτερικό παιδί: Θυμηθείτε μια δική σας αταξία και σκεφτείτε έναν καλό λόγο που σας οδήγησε να την κάνετε. Τι θέλατε να επικοινωνήσετε με τους άλλους; Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να σκέφτεστε, δίχως να κατηγορείτε τον εαυτό σας, αξιοποιώντας όλες σας τις εμπειρίες, ακόμη και τις δύσκολες, αλλά και ένας ασφαλής δρόμος ώστε να μην θυμώνετε με τα παιδιά, ανοίγοντάς τους δρόμους για να αξιοποιούν τις δικές τους δύσκολες στιγμές…

Η αταξία είναι μια καλή αφορμή να βάλουμε τις σχέσεις μας σε τάξη!!!