Grow Up – ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών

Τι σημαίνει μεγαλώνω τα παιδιά μου και τι χρειάζεται ένα παιδί για να μεγαλώσει σωστά; Η αναζήτηση της απάντησης στο παραπάνω ερώτημα βρίσκεται στη δομή και λειτουργία της οικογένειας και κυρίως στους αρχιτέκτονες της, δηλαδή, το ζευγάρι. Από την προσωπική ωριμότητα και τις μεταξύ τους σχέσεις, όπως και την κυρίαρχη αντίληψή τους για τη σωστή διαπαιδαγώγηση εξαρτάται η αναπτυξιακή πορεία του παιδιού. Στα πλαίσια αυτής της ανάπτυξης ο κύριος ρόλος των γονιών είναι να ενδυναμώσουν και να προετοιμάσουν κατάλληλα το παιδί τους για το δύσκολο δρόμο της ωρίμανσης και της αυτονομίας. Με μια υπενθύμιση: δεν προετοιμάζουμε τα παιδιά μας για το πανεπιστήμιο, αλλά για τη ζωή. Τα εφόδια για τη ζωή είναι να είναι κανείς καλά με τον εαυτό του και τις επιλογές του, να θέτει στόχους, να μάθει να σχετίζεται, να είναι δημιουργικός, να αγαπά την εργασία, να παλεύει τις απογοητεύσεις και τις αντιξοότητες. Όλα αυτά συνθέτουν τη δομή της προσωπικότητας του παιδιού, εκεί όπου θα καλλιεργήσει και θα αναπτύξει κι όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της ταυτότητάς του, όπως οι ενασχολήσεις του, η επιλογή των σπουδών, του επαγγέλματος, κλπ.

Το μεγάλο έργο των γονιών είναι να οραματιστούν τα παιδιά τους να γίνονται σπουδαίοι άνθρωποι κι όχι επιστήμονες. Αυτό ίσως συνεπάγεται μια αλλαγή στην κουλτούρα διαπαιδαγώγησης των παιδιών στην ελληνική οικογένεια. Πως θα σταθούν υποστηρικτικά όμως οι σημερινοί γονείς και θα κατορθώσουν να δημιουργήσουν αυτόνομες προσωπικότητες, όταν ούτε η δική τους εμπειρία, ούτε η γνώση των μεγαλυτέρων δεν φτάνει για να αντιμετωπίσουν προβλήματα που προκύπτουν στο μεγάλωμα των παιδιών; Πως μπορούν οι γονείς με αντιλήψεις άλλων δεκαετιών να μεγαλώσουν τα παιδιά τους στην εποχή της απόλυτης αμφισβήτησης, που όλα μεταβάλλονται με ταχύτατους ρυθμούς; Σε μια εποχή που έχει χαθεί η σταθερότητα και οι ορίζοντες της κοινωνικοποίησης έχουν γίνει δυσδιάκριτοι και θαμποί.

Απομεινάρι αυτής της «σταθερότητας» είναι η μεγάλη επένδυση των σημερινών γονιών στην ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων των παιδιών τους. Από πολύ νωρίς ξεκινά ένας αγώνας να «διαβάσουν» τα παιδιά και να τους εξασφαλίσουν όσα περισσότερα γνωστικά εφόδια μπορούν. Η ευτυχία και η επιτυχία γίνονται συνώνυμο της ευφυίας και της σχολικής επίδοσης. Θεωρούν πως τα παιδιά θα έχουν ένα καλύτερο μέλλον όσο θωρακίζουν το γνωστικό τους οπλοστάσιο. Η επιτυχία όμως, σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες, έγκειται  στο πως δομούν τα παιδιά την προσωπικότητά τους και αναπτύσσουν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, όπως επιμονή, περιέργεια, αυτοέλεγχος, υπευθυνότητα, αισιοδοξία, εμπιστοσύνη, σεβασμό, συνεργατικότητα, ενσυναίσθηση, ενεργητική ακρόαση, αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων, επίλυση συγκρούσεων, δεξιότητες άρνησης και επιρροής, διαχείριση άγχους, κ.α. Ειδικότερα στις μέρες μας, που η νέα γενιά παιδιών τείνει να είναι πιο απομονωμένη ως αποτέλεσμα της σύγχρονης τεχνολογίας, χρειάζεται μεγαλύτερη βοήθεια από τους γονείς σε ό,τι έχει σχέση με τη μάθηση συμπεριφορών, την υγιή ανάπτυξη δεσμών και την αποτελεσματική επικοινωνία. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν αποτελεσματικά με την οικογένεια και τους συνομηλίκους τους και να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, τότε αυτό έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο θα διαμορφωθεί η ενήλικη ζωή τους.

Τα παιδιά πρέπει να ισορροπούν το χρόνο που ξοδεύουν, εστιάζοντας εξίσου στην καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων, στο σπίτι και στο σχολείο, με τη μελέτη και το στόχο για ένα καλό βαθμό. Το υγιές μεγάλωμα, που βάζει τις σωστές βάσεις για την ενηλικίωση, περιλαμβάνει τόσο τις κοινωνικές και συναισθηματικές, όσο και τις γνωστικές δεξιότητες. Ωφέλιμες δεν είναι, δηλαδή, μόνο οι δραστηριότητες που παραδοσιακά μαθαίνουν «κάτι» στα παιδιά: πολύωρο διάβασμα, ξένες γλώσσες, φροντιστήρια, κλπ. Από το παραδοσιακό σύστημα διαπαιδαγώγησης κρατήσαμε και μετασχηματίσαμε τη σημαντικότητα της σχολικής επίδοσης και αφήσαμε πίσω τη λεγόμενη «διαγωγή». Η αγωγή του παιδιού όμως είναι το ίδιο και περισσότερο σημαντική και μπορεί το «διάπλασης των παίδων» και το «διαγωγή κοσμιοτάτη» να έγιναν παλιομοδίτικες έννοιες, επανέρχονται όμως επιτακτικά στις μέρες μας με σύγχρονους όρους, όπως γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Επενδύστε σε όλους τους σημαντικούς τομείς ανάπτυξης του παιδιού σας. Το έκανα ότι μπορούσα για το παιδί μου, δεν περνά μόνο μέσα από την επένδυση της οικογένειας στην γνωστική του ανάπτυξη, δηλαδή, στην εκπαίδευση του. Κάποτε η εκπαίδευση ήταν ο μόνος δρόμος για να αλλάξει η ζωή του παιδιού και να ξεφύγει από την χειρωνακτική εργασία. Σήμερα εκτός από την αναγκαιότητα της μάθησης, το μεγάλωμα περνά και μέσα από την ψυχοκοινωνική ωριμότητα του παιδιού. Κυρίαρχος στόχος είναι οι γονείς να μεγαλώσουν αυτόνομους ανθρώπους και να μάθουν στα παιδιά να είναι οι πρωταγωνιστές της ζωής τους, να εκτιμούν τον εαυτό τους, να τον σέβονται και να τον υπερασπίζονται, για να μπορούν στην ενηλικίωση τους να γίνουν οικονομικά και συναισθηματικά ανεξάρτητοι.

Οι γονείς χρειάζεται να αφουγκράζονται τις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παιδιών τους (το κάθε παιδί είναι διαφορετικό και μεγαλώνει διαφορετικά….), και να γίνουν με τις πράξεις τους καλοί αγωγοί σε επίπεδο αρχών (όπως υπομονή, εργατικότητα, ήθος, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, κλπ.), αξιών (εντιμότητα, σεβασμός, ελευθερία, αγάπη, συγχωρητικότητα, εγκράτεια, κλπ.) και συναισθηματικής ωριμότητας (ευτυχία, συγκίνηση, κλπ.).

Μεγαλώνω (Grow up) σημαίνει εξελίσσομαι ισορροπημένα, αγαπώ να μαθαίνω, να σχετίζομαι, να δημιουργώ, να αγαπώ τη ζωή.