Εξαρτήσεις & συγχωνεύσεις

«Ο γιος μας κλείνεται με τις ώρες στο δωμάτιό του με μοναδικό φίλο το ίντερνετ», μου εξηγούν με αγωνία οι γονείς ενός νέου παλικαριού, μόλις 17 ετών. «Ένα αξιαγάπητο παιδί που έως τώρα μόνο χαρές μας έφερνε κι όλοι είχαν να πουν μια καλή κουβέντα για αυτόν, πλέον υπό το βάρος της αποτυχίας στις πανελλήνιες εξετάσεις έχει βουλιάξει και εγκλωβιστεί στον κόσμο του διαδικτύου».

«Πείτε μας τι να κάνουμε κραυγάζουν με αγωνία, πως θα τον βοηθήσουμε να βγει ξανά στο φως….»

Όταν έρχονται οι γονείς με τέτοιου είδους ζητήματα με πιάνει μια έντονη περίσκεψη: αναρωτιέμαι για την κουλτούρα ανατροφής που έχουμε οι γονείς στην Ελλάδα, για την κουλτούρα διαπαιδαγώγησης που διέπει το ελληνικό δημόσιο (και ιδιωτικό) σχολείο και πως συνεισφέρουν στο μεγάλωμα της κάθε γενιάς κι άλλοι φορείς και θεσμοί, μεταξύ αυτών και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας.

Και φυσικά έχω στο νου μου και αντιλαμβάνομαι απολύτως την αγωνία και τον φόβο των γονιών, καθώς και τις αγαθές τους προθέσεις να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Όμως χρειάζεται να δούμε κάποια πράγματα περισσότερο κατάματα και να μην αγνοήσουμε όλα αυτά τα σημάδια της δυστυχίας που σέρνουν πολλά σημερινά παιδιά και έφηβοι.

Όλα αυτά τα σημάδια που πρωτίστως καταμαρτυρούν πως πλέον ζούμε σε έναν κόσμο δίχως συλλογικά στηρίγματα και ισχυρές νοηματοδοτήσεις της ζωής. Οι σημερινοί νέοι είναι μπροστά σε ιστορικά αδιέξοδα, δίχως να κατανοούν πως φτάσαμε ως εδώ και δίχως να έχουν τα κατάλληλα εργαλεία και τις δεξιότητες για να τα παλέψουν. Ενίοτε είναι και θυμωμένοι με τις προηγούμενες γενιές για την κακή διαχείριση των οικονομικών και κοινωνικών πόρων.

Και δευτερευόντως καταμαρτυρούν πως οι σημερινοί νέοι είναι μπροστά στα αδιέξοδα των γονιών τους και κατά κάποιο τρόπο καλούνται να σηκώσουν στους ώμους τους την δυσλειτουργία τους. Με όχημα την επιβίωση συντελείται μια άνευ προηγουμένου συγχώνευση όπου οι γονείς δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να αυτονομηθούν. Εκτός της ανάγκης για επιβίωση το έγκλημα της μη αυτονόμησης διαπράττεται και στο όνομα της αγάπης. Μια αγάπη που όχι μόνο δεν ελευθερώνει, αλλά καταπιέζει και δημιουργεί το ενοχικό σύνδρομο της μη εγκατάλειψης. Τα παιδιά δηλαδή αποκτούν ένα παράδοξο αίσθημα προστασίας έναντι των γονιών και φοβούνται να τους εγκαταλείψουν. Δημιουργούν επομένως ασθενικές προσωπικότητες, ανίκανες να υποστηρίξουν την αυτονόμηση κι έτσι «επιτυγχάνουν» στο γονεϊκό σχέδιο της συγχώνευσης.

Αυτό που μου προκαλεί εντύπωση είναι πως όσο βαθαίνει η κρίση τόσο βαθαίνουν και τα φαινόμενα της διαγενεακής συγχώνευσης. Ο φόβος κάνει τους ανθρώπους να ακινητοποιούνται και να κλείνονται στα στενά τους πλαίσια. Κάνει τους γονείς ακόμη περισσότερο προστατευτικούς και τα παιδιά τους ακόμη περισσότερο αδύναμες προσωπικότητες.

Είναι γεγονός πως όταν προτείνω στους γονείς πως για να λυθεί το οποιοδήποτε «πρόβλημα» συμπεριφοράς του παιδιού τους, όπως στους γονείς του παραδείγματος της εξάρτησης του παιδιού τους από το διαδίκτυο, θα πρέπει κι εκείνοι να μετακινηθούν και να κάνουν τους δικούς τους μετασχηματισμούς συνήθως αντιδρούν και θωρακίζονται περισσότερο στην παλιά συμπεριφορά «εγώ ήρθα για να μου πείτε τι μπορώ να κάνω για να σώσω το παιδί μου». Όσο κι αν τους υπενθυμίζω πως η δεξαμενή των εργαλείων για να σώσουν το παιδί τους βρίσκεται στις εσωτερικές τους αλλαγές, τόσο εκείνοι αναζητούν την λύση στις αλλαγές του παιδιού τους. Αφήστε που όταν κατανοούν κάποια δυσλειτουργία αποφαίνονται πολύ εύκολα «αυτό δεν μπορώ να το αλλάξω», έχοντας παράλληλα την απαίτηση το παιδί τους να αλλάξει. Μα πως; Πως θα πράξει κι εκείνο τις αλλαγές που θα τον κάνουν πιο ευτυχισμένο όταν οι «δάσκαλοι» (γονείς κι άλλοι) έχουν βαλτώσει;

Ηθικόν δίδαγμα προς γονείς: για τις απαιτούμενες αλλαγές μη βάζετε σαν ασπίδα μπροστά τα παιδιά σας, βάλτε κάτω τα κουράγια σας και φροντίστε να δεσμευτείτε στις δικές σας αλλαγές σε όλα τα πεδία… προστρέξτε να πετύχετε την δική σας αυτονόμηση και νοηματοδότηση της ζωής και έτσι και μόνο έτσι θα γίνεται οι γονείς που χρειάζονται τα παιδιά σας για να πετύχουν αντίστοιχα την δική τους αυτονόμηση. Και βεβαίως ζητήστε εσείς πρώτα βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να ανοίξει ο δρόμος να το κάνουν κι εκείνα...

Και κάτι ακόμη, για να μπορέσουν οι γονείς να είναι παρόντες με ενεργό ρόλο στις ζωές των παιδιών και να φροντίζουν για την αυτονόμησή τους δεν μπορεί να αισθάνονται μόνοι τους απέναντι στον ωκεανό των κοινωνικών ανακατατάξεων. Το σημαντικότερο διακύβευμα των καιρών μας είναι η κατανόηση της αναγκαιότητας ύπαρξης διαφόρων συλλογικοτήτων. Φίλοι, παρέες, κοινότητες ανθρώπων, θωρακισμένες αξιακά κοινωνίες συνιστούν το παζλ της λύσης σε ένα σωρό σημερινά αδιέξοδα. Με απλά λόγια δεν γίνεται να αναθρέψουμε τις επόμενες γενιές η κάθε οικογένεια ξεχωριστά κλεισμένη στο καβούκι της.