Survivor

Mε αφορμή μια ραδιοφωνική μου συνέντευξη στην ΕΡΑ Λάρισας καταθέτω κάποιες πρόχειρες σκέψεις για το survivor. Καταρχάς είναι ευνόητο να ξεκαθαρίσω πως πρόκειται για ένα τηλεοπτικό προϊόν το οποίο εξελίσσεται σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ένα ζωντανό κοινωνικό πείραμα (όπως πολύ θέλουν να το αποκαλούν) και βεβαίως δεν συνιστά από μόνο του ένα κοινωνικό φαινόμενο. Κοινωνικό φαινόμενο δεν αποτελεί το ίδιο αυτό καθέ αυτό το παιχνίδι, αλλά η κρίσιμη μάζα που το παρακολουθεί. Τα χαρακτηριστικά αυτού του πληθυσμού (που λένε πως φτάνει τα δύο εκατομμύρια) και οι αιτίες της υψηλής τηλεθέασης είναι, επομένως, που συνιστούν ένα φαινόμενο με κοινωνικές διαστάσεις που χρήζουν αναλύσεων και ερμηνειών.

Θα κάνω μια σύγκριση:

Στο ποδόσφαιρο –αν το δει κανείς ως κοινωνικό φαινόμενο και όχι μόνο σαν άθλημα – οι διάφορες αντιπαλότητες εντός κοινωνίας μεταφέρονται στο γήπεδο: κόντρες ταξικές, θρησκευτικές, πολιτικές, εθνικές, κλπ. Αναβιώνονται στα ποδοσφαιρικά σαλόνια, έτσι ώστε να ατονίσουν και να μετασχηματιστούν σε κάτι επουσιώδες και ακίνδυνο για την διασάλευση της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων. 

Στο survivor (και σε αντίστοιχα τηλεοπτικά προϊόντα) ο παραπάνω μετασχηματισμός δεν αφορά μεγάλες ιδεολογικοπολιτικές αλήθειες, αλλά μεταφέρεται στο πεδίο της ταυτότητας  και των διαπροσωπικών σχέσεων. Στο πως συγκροτούνται δηλαδή οι ομάδες, οι παρέες και οι συλλογικότητες, στη βάση ποιανού αξιακού πλαισίου και ποιας κουλτούρας σχέσεων στηρίζει η κάθε κοινωνία την εσωτερική της συνοχή.

Σε συμβολικό επίπεδο λοιπόν στο survivor αναδεικνύονται ρόλοι που καθρεπτίζουν το κοινωνικό μας γίγνεσθαι, μα πάνω απ’ όλα καθρεπτίζεται η απάθεια και ο ατομισμός με τον οποίο πορευόμαστε στα δύσκολα χρόνια της κρίσης. Οι Έλληνες βρήκαν στο survivor ένα συμβολικό αποκούμπι να καταλαγιάσουν την αγωνία της επιβίωσης και να την αντέξουν.

Εξάλλου, παρατηρώ στο γραφείο μου τον τελευταίο καιρό να έρχονται όλο και περισσότεροι άνθρωποι κουρασμένοι, απομονωμένοι, μόνοι, προσπαθώντας να επιβιώσουν με μόνο όπλο την αντοχή. Έτσι μαθαίνουν να αντέχουν τα νέα μέτρα, τις ελλείψεις σε αγαθά, τις πιέσεις της εργασίας, αλλά και να αντέχουν τις συμβατικές σχέσεις, τις εντάσεις, τα συναισθηματικά αδιέξοδα, κλπ.  Να μένουν σε ένα “νεκρό” γάμο, να “θυσιάζονται” για τα παιδιά, να αντέχουν τον θυμό τους, να κάνουν εκπτώσεις για να μην μείνουν μόνοι, να φοβούνται να εκφράσουν τις ανάγκες τους και να επιδιώξουν τις επιθυμίες τους.

Αλλά και να μην αντέχουν τελικά, πλην όμως να μην ξέρουν τι να κάνουν ή να φοβούνται τις αλλαγές. Και επειδή πάντα με ρωτούν, μπορώ να τα αλλάξω όλα αυτά, πάντα τους λέω πως οι αλλαγές ξεκινούν από εμάς τους ίδιους. Γίνεται λοιπόν να αλλάξω; Ναι, αρκεί να δώσεις άλλο νόημα στα πράγματα, να μάθεις να αφήνεις πίσω σου ότι σε καταδυναστεύει και να επενδύσεις σε ότι σε κάνει διαφορετικό, αρκεί δηλαδή από  “survivor” να γίνεις “μετασχηματιστής”, από διάσημος ή μαχητής να γίνεις εσύ η αλλαγή που προσδοκάς στη ζωή σου.