Σκουπίδια και …σκουπίδια

Η αμφίδρομη σχέση πολιτικής και κοινωνίας
(με αφορμή την απεργία των εργαζομένων στην καθαριότητα)

Η πολιτική κατεύθυνση μιας κοινωνίας δείχνει και τους ιδεολογικούς, αξιακούς και ηθικούς της προσδιορισμούς. 
Η πολιτική εκφράζει την κοινωνία και εκφράζεται μέσα από αυτή. Η πολιτική είναι το πρόσωπό της κοινωνίας και η κοινωνία ο καθρέπτης της πολιτικής. Η πολιτική είναι μια συνεχόμενη διαδικασία σύνθεσης των κοινωνικών διαφοροποιήσεων σε ένα όσο το δυνατόν συμπαγές κοινωνικό σώμα. Αυτές οι διαφοροποιήσεις κάνουν την πολιτική πολλές φορές όμως να έχει πολλά πρόσωπα. Λέμε επί παραδείγματι σοδιαλδημοκρατία, θέλοντας να ορίσουμε ένα μεικτό σύστημα που δεν είναι ακριβώς σοσιαλιστικό αλλά είναι και κάτι άλλο. Αυτό το άλλο μένει πάντα σε ασάφεια. Προσδιορίζεται από τις συγκυρίες και τις απροσδιοριστίες. Και συχνά πυκνά μας μπερδεύει. Αυτό το μπέρδεμα το παρατηρούμε σε ολοκληρωτικό βαθμό στην σημερινή κυβέρνηση. Είναι αριστερή; είναι σοσιαλιστική; είναι δημοκρατική; τι είναι;

Οι θεωρητικές αφετηρίες ενός ατόμου ή/και ενός συστήματος καθορίζουν και την πολιτική του πράξη. Έτσι μια υβριδική πολιτική σκέψη οδηγεί σε δισυπόστατες αντιλήψεις και σε παράδοξες πράξεις. Οι παράδοξες πράξεις καταλήγουν σε αδράνεια του συστήματος, το οποίο δεν μετακινείται ούτε δεξιά, ούτε αριστερά –μόνο προς τα κάτω πάει συνήθως.

Αυτό συμβαίνει και στην διαχείριση των σκουπιδιών: είναι δημόσιο το μοντέλο αλλά δεν λειτουργεί. Να ιδιωτικοποιηθεί δεν είναι καλό. Θυμίζει τις μανούβρες ενός άπειρου οδηγού που προσπαθεί να παρκάρει –πάρτο αριστερά – πάρτο δεξιά, και μπαμ! Τρακάραμε.

Αυτό στην ψυχολογία ονομάζεται doumple bind (διπλός δεσμός) και αποτελεί το υπόβαθρο της σχιζοφρένειας. Είναι τα διπλά μυνήματα που παίρνει ένα παιδί από μικρό και τον ακινητοποιούν για ολόκληρη την ζωή του. Νιώθει πάντα διχασμένος και αποτυχημένος. Η πολιτική σχιζοφρένεια του τόπου μας λοιπόν στηρίζεται στους δικούς του διχασμούς. Παίρνει την μορφή ενός κράτους-επιχειρηματία, που όμως βάζει φρένο στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας (η οποία είναι περίπου συνώνυμη με την αμαρτία). Στην ουσία όμως η αμαρτωλή επιχειρηματικότητα απλά έρχεται να συγκαλύψει τις ευθύνες της κακής κρατικής διοίκησης. Έναντι του φόβου των κακών επιχειρηματιών δύναται το κράτος ή ο δήμος να θρέφει θεσμούς που υπολειτουργούν, συνδικαλιστές (που δεν έχουν δουλέψει ποτέ στην ζωή τους), να κρατά σε ομηρία εργαζομένους (οι οποίοι δεν είναι τίποτα παραπάνω από ψηφοφόροι). Και στον αντίποδα, αυτό το σύστημα εκτρέφει την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, ενισχύει το απρόσωπο κεφάλαιο και συνθίβει την δημιουργικότητα του δημοσίου. Κι όλα καλά!!! Πλήρη ισοτιμία: όλα υπό διάλυση, έτσι για να μην ζηλεύει κανένας...

Έχουμε λοιπόν ένα μοντέλο που δεν είναι ούτε ιδιωτικό, ούτε δημόσιο, αλλά ούτε βοηθά την σύμπραξη αυτών των δύο. Αυτά τα δύο μοιάζουν καμιά φορά σαν ένα ζευγάρι παντρεμένων που ο ένας κατηγορεί τον άλλο για το κακό χάλι της σχέσης και κανείς δεν κοιτά το δικό του χάλι.

Θα μου πεις τώρα ποιοι κερδίζουν από αυτή την ιστορία. Πολλοί μπορεί να κερδίζουν, μα σίγουρα μέσα σε αυτούς είναι και αυτοί που είναι «οπαδοί» της ελάχιστης προσπάθειας. Αυτοί που θέλουν να «σώσουν» τον κόσμο, αλλά δεν είναι άξιοι ούτε καν να σώσουν τον εαυτό τους. Αυτοί που καταγγέλουν, αλλά ποτέ δεν κοιτούν μέσα τους, αυτοί που φταίνε όλοι οι άλλοι μα ποτέ ο εαυτός τους.

...Και κάτι τελευταίο: όσο στην δημόσια συζήτηση κυριαρχεί η κουβέντα για το δημόσιο ή το ιδιωτικό θα μας διαφεύγει η ουσία που είναι η πολιτικές για την μη παραγωγή σκουπιδιών, την ανακύκλωση, την κομποστοποίηση, κλπ. Δηλαδή τα σκουπίδια θα πάψουν να είναι σκουπίδια όταν και η πολιτική μας δεν θα αντανακλά αυτή την εικόνα. Όταν μετατραπεί η πολιτική και τα σκουπίδια σε κάτι χρήσιμο!

Κλείνω με την δική μου πρόταση που είναι η δημιουργία δημοτικών επιχειρήσεων για την συγκομιδή και επεξεργασία των αποβλήτων. Αυτόνομων, λειτουργικών. Στην κατεύθυνση όχι μόνο ο πολίτης να πληρώνει ανταποδοτικά τέλη, αλλά και η επιχείρηση να  λειτουργεί ανταποδοτικά προς  τον πολίτη.