Η αβεβαιότητα χρειάζεται τις δικές μας βεβαιότητες

Η αβεβαιότητα με την οποία συναντήθηκε ξαφνικά και βίαια η ανθρωπότητα είναι σύμφυτη με την ζωή και τον σχεδιασμό της. Το μέλλον είναι άδηλο κι ως εκ τούτου απρόσμενο και αμφίβολο.

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να χτίσουμε τις δικές μας βεβαιότητες, δίχως τις οποίες η πορεία προς την αβεβαιότητα καθίσταται δυσοίωνη.

Είναι σαν να προετοιμάζουμε έναν πλου προς μια άγνωστη κι αχαρτογράφητη κατεύθυνση, με την αποφασιστικότητα και την ισχυρή δέσμευση πως θα την διανύσουμε. Σε αυτή την περίπτωση οι μόνες βεβαιότητες που έχουμε στα χέρια μας είναι το είδος του σκαριού με το οποίο θα ταξιδέψουμε, τα όργανα που θα χρησιμοποιήσουμε και την κατάσταση του πληρώματος, δηλαδή το σθένος, το ηθικό, τα συναισθήματα και τις νοηματοδοτήσεις που κάνουν ο καθένας ξεχωριστά κι όλοι μαζί για το συγκεκριμένο ταξίδι.

Οι δικές μας βεβαιότητες, τόσο σε ατομικό, όσο κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο, είναι εκείνες που θα στηρίξουν το ταξίδι στο μέλλον. Σε ένα όχι βέβαια και τόσο αχαρτογράφητο τοπίο, με την έννοια πως ήδη γνωρίζουμε και αναγνωρίζουμε τα σημάδια των κρίσεων (πανδημικών, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτισμικών, κ.α.) και τις βαθύτερες αιτίες που τις προκαλούν.

Ένας άλλος σύμμαχος αυτού του ταξιδιού, εκτός από την γνώση που παράγει η κρίση, είναι το παρελθόν μας. Όπως συμβαίνει σε κάθε τραυματική φάση της ζωής μας, ο χρόνος χωρίζεται στα δύο, στο πριν το τραύμα και στο μετά το τραύμα. Το πριν σχεδόν εξαϋλώνεται στο μέγεθος και την ένταση του τραύματος, σαν να μην υπήρχε ως ποιοτικό μέγεθος στη ζωή μας, παραμένοντας ίσως μόνο ως νοσταλγική ανάμνηση. Το παρελθόν όμως σίγουρα μπορεί να έχει έναν διδακτικό χαρακτήρα (ως συσσωρευμένη βιωματική εμπειρία) και να μας προσφέρει εργαλεία και ιδέες για να φτιάξουμε τη ζωή μας διαφορετικά στο παρόν, χτίζοντας έτσι ένα διαφορετικό μέλλον.

Η αλληλουχία των συνεχόμενων κρίσεων άφησε στη ράχη της κοινωνίας πολλαπλά τραύματα, κάποια από τα οποία πλήγωσαν και τις εσωτερικές της λειτουργίες. Δημιούργησε επίσης το έδαφος για να φυτρώσουν διχασμοί, να αυξηθεί η ένταση του ανορθολογισμού, η βία σε όλες της τις μορφές, μα κυρίως να εγκαθιδρυθεί ένα είδος πατερναλισμού στην πολιτικο-κοινωνική ζωή της χώρας, ο οποίος προφανώς στηρίζεται και αυξάνεται από τον διχασμό και τον ανορθολογισμό ορισμένων πολιτών.  Κι όσο η κοινωνία μας δεν μπορεί να συνεννοηθεί και να δρα συλλογικά, τόσο θα αυξάνεται η ποδηγέτησή της.

Μένει να απαντήσουμε επομένως πως θα καταφέρουμε να δράσουμε συλλογικά κι αλληλέγγυα, δίχως την ανάγκη κηδεμονίας, μιας έννοιας που μας καταδυναστεύει σε πολλές ιστορικές φάσεις, όπως της τελευταίας μέσα από την κηδεμονία των «μνημονίων». Η μόρφωση και η καλλιέργεια είναι το σημαντικότερο εργαλείο, καθώς και η αναζήτηση της γνώσης του εαυτού και του κόσμου που τον περιβάλλει. Και βεβαίως κάθε φορά που κατακτούμε μια γνώση η επιλογή να επιτρέπουμε την γόνιμη αμφισβήτηση της, προκειμένου να δημιουργούμε τις δυνατότητες να ανασυνθέσουμε τις εμπειρίες μας σε καινούργια γνώση.

Ζούμε σε μια εποχή που όλα όσα επώδυνα συμβαίνουν μπορεί να μας δώσουν τις πληροφορίες και τα μηνύματα που χρειαζόμαστε για να κατασκευάσουμε τις νέες μας βεβαιότητές, το νέο μας σκαρί, για να ταξιδέψουμε, με τη δυνατόν μεγαλύτερη ασφάλεια, στο άδηλο μέλλον και στους προορισμούς της ζωής μας.

Προσωπικά οι κρίσεις με θωράκισαν περισσότερο και μέσα από συλλογικές και προσωπικές απώλειες έφεραν καινούργια γεννήματα. Πιστεύω πως και σε πολλούς άλλους λειτούργησε αντιστοίχως το επώδυνο σκηνικό των τελευταίων ετών, τουλάχιστον με όσους έχω την τύχη και την τιμή να συναναστρέφομαι, τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική μου ζωή. Όλο αυτό το διάστημα γνώρισα ανθρώπους που σθεναρά προσπαθούν να αντιληφθούν τα μηνύματα των κρίσεων που επισυμβαίνουν στη ζωή τους, να αναγνωρίσουν τις εσωτερικές τους διαδρομές και να επιχειρήσουν να δράσουν διαφορετικά. Ανθρώπους που προσπαθούν να δουν κατάματα τους φόβους τους και την απόγνωση που πολλές φορές γεννά η αβεβαιότητα και να παλέψουν με τα εσωτερικά τους «στοιχειά», ώστε να «ανταμώσουν» ένα καλύτερο εαυτό. Όλοι αυτοί οι συνοδοιπόροι στο ταξίδι της αυτογνωσίας με βοήθησαν να προσπαθώ αντίστοιχα να ανταμώνω έναν καλύτερο εαυτό και να γεννώ καινούργια πράγματα, όπως ένα βιβλίο που ήρθε στο φως (κι άλλα δύο που ετοιμάζονται), μια καινούργια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, την εξελικτική συστημική (https://www.nhmacenter.gr) και καινούργιες μεθόδους και εργαλεία ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης, όπως η θεραπεία των ομόκεντρων κύκλων (https://www.nhmacenter.gr), και άλλα πολλά σε προσωπικό επίπεδο.   

Αυτά τα έμπρακτα δώρα που γέννησε η αβεβαιότητα μπορούν να λειτουργήσουν ως οι δικές μας βεβαιότητες για να την διανύσουμε. Έχουμε επομένως ανάγκη και χρέος να δημιουργήσουμε μια πιο σταθερή και πυκνή δομή, κυρίως στο κοινωνικό γίγνεσθαι, στερεοποιώντας περισσότερο τον κοινωνικό δεσμό και το αξιακό πλέγμα της κοινωνίας μας. Ούτως ειπείν να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι για να έχουμε μια καλύτερη κοινωνία.